Tekst Rynk Bosma
Het ultieme antwoord van sportjournalist Edward Jorna op de vraag waarom een boek over de kaatser Johannes Brandsma is: ,,Ik hâld fan keatsen as sport. Oft it no bern binne of haadklassers, ik mei der like graach nei sjen.’’ In juli van dit jaar verschijnt de biografie De Brand over de kaatser Johannes Brandsma (1957-2023) en is misschien wel een uiting om die sportliefde vorm te geven
ik as oanjouwer en Jehannes de show
Grou – Een bekentenis van de voormalige sportjournalist van het Friesch Dagblad en sinds februari van dit jaar eindredacteur bij de Leeuwarder Courant aan het einde van het gesprek. Een mooi, ietwat romantisch uitgangspunt om een onorthodoxe biografie te schrijven over de mens en kaatser Johannes Brandsma. Met een afwijkende chronologie met thematische sprongen in de tijd. Van de Sixtuskerk in Sexbierum naar de PC-finale van 1984.
Toevallig ook de eerste PC die de in 1969 in Wytgaard geboren Jorna als vijftienjarige bijwoonde. ,,Ik ha eins sels nea sjoen hoe goed hy wie.’’ Maar toch, niemand heeft tijdens het onderzoek en in de gesprekken voor het boek ooit ontkend dat De Brand niet de beste was die zij ooit hadden gezien. Voor Jorna maakt dat niet zo veel verschil, want je hoeft niet altijd met eigen ogen te zien of iemand de beste kaatser aller tijden is of niet.
Toevalligheden bepaalden de weg naar een boek over Johannes Brandsma. ,,Ik hie earst hielendal net de ambysje om in boek te skriuwen.’’ Voor Jorna was het meer een zoektocht naar iets dat hem nieuwe energie zou kunnen geven. En dat had dan weer met de ingrijpende veranderingen te maken bij het Friesch Dagblad, de krant die hij zijn leven lang met liefde heeft gediend.
Sportjournalist Eddy van der Ley bracht Jorna op een ongebruikelijk idee. Van der Ley schreef het boek Na de kopbal over voetballer Wim Kieft. Vervolgens trokken voetballer en journalist met een theatercollege door het land. Dat leek Jorna ook wel wat, met Johannes Brandsma naar bijvoorbeeld het café in Jorwert. ,,In leuke teatertoer, ik as oanjouwer en Jehannes de show.’’ Want Brandsma had ervaring, vaker dan eens werd hij door een kaatsvereniging uitgenodigd om op de jaarvergadering na de pauze een verhaal over zijn eigen kaatscarrière te houden. Bovendien was hij al jaren sidekick van Geert van Tuinen in PC-Kafee.
Die theaterplannen gingen door corona niet door. ,,Doe kaam it idee boppe dat der wol in boek ynsiet oer him.’’ Eerder dat jaar was er een boek verschenen met columns van Jorna over 100 jaar SC Heerenveen, uitgegeven door Uitgeverij Louise van Eddy van der Noord uit Grou.
,,Ik hie gjin byld fan him doe’t ik oan it boek begûn"
,,Op 12 novimber 2021 binne wy foar it earst by elkoar kaam. Ik hie doe al in map oanlein mei allegearre ûnderwerpen. It wie in soarte fan spin mei allegearre triedsjes dy’t de ferskillende ûnderwerpen mei elkoar ferbûn. De twadde ‘sessie’ wie mei de beide bruorren Lieuwe en Pieter derby. De tredde kear ha wy in dei nei Seisbierrum west, it paad lâns wêr’t hy opgroeid is. De Seedyk wêr’t de Brandsma’s earst wennen, op it hôf by heit en mem, de legere skoalle, de tsjerke, de plakken dêr’t er wenne hat, alles kaam doe foarby. Dat hat tige wichtich west en in soad ynformaasje oplevere.’’
De data die aan deze bijeenkomsten hingen waren 12, 18 en 25 november 2021. En natuurlijk rondom 23 en 24 juli 2022 de reis naar België. ,,Doe ha ik wol in moai byld krigen fan it keatsen dêr yn Braine en fansels it grutte toernoai op de Grote Markt yn Brussel. Wy bleaunen low budget op ien keamer yn in Van der Valk-hotel yn Nijvel sliepen. Doe ha ik him goed kennen leard, in aardige man mei kwinkslaggen en hiel foarkommend. Jehannes rûn altiten as er by it keatsen wie, mar yn Brussel wie it doe sa waarm dat wy de hiele dei yn it skaad sitten ha.’’
Brandsma zorgde ervoor, volgens Jorna, dat men hem niet gauw zou vergeten als hij langs was geweest. Dat betekent niet dat hij achter alle optredens uit het verleden staat. Hij schaamde zich voor het optreden voor televisie in de jaren tachtig toen verschillende bekende sporters in AVRO’s Superstars de strijd met elkaar aangingen. ,,Hy sei ‘Se tochten mei in stugge Fries te meitsjen te ha, mar se krigen in doarpsidioat’.’’
,,Ik hie gjin byld fan him doe’t ik oan it boek begûn.’’ Misschien is wat dat betreft het interview uit 2019 aan het einde van het kaatsseizoen veelzeggend. Jorna maakte in Pingjum een afspraak voor een interview zonder een idee te hebben waar het over moest gaan. ,,Jehannes fertelde doe samar út himsels oer de depresje dêr’t er mei te krijen hân hie. Hy woe it kwyt.’’
Het boek
Het boek De Brand is in principe een boek over kaatsen met De Brand als reisgids. Het wil niet compleet zijn, het wil wel een openhartig beeld schetsen van een uitzonderlijke kaatser en hoe dat leven verliep. Zowel sportief als privé.
Jorna geeft het boek De Brand zelf uit. Het boek telt meer dan 400 bladzijden en 100 foto’s en komt deze zomer uit. Je kunt intekenen en in de voorverkoop kost het €30 euro met als bijzonderheid dat Jorna het boek ‘yn Fryslân’ zelf bezorgt. Bestellen kan via edwardjorna@hotmail.com. Of bellen: 0629013457. In de boekwinkel kost het €35.
