Tekst Rynk Bosma
Je zou met enige goede wil de op 15 februari 1937 in - toen nog Menaldum - geboren Willem Klaas Koopmans behalve Ridder in de orde van Oranje-Nassau ook een ‘Ridder in de orde van Vrijwilligers’ kunnen noemen. Op 10 juli 2024 kwam er een einde aan zijn lange leven. Een leven waarin de kaatssport op bepaalde tijden in het seizoen de hoofdrolspeler was. Maar ook een leven waarin het woord vrijwilliger op allerlei andere terreinen met hoofdletters werd geschreven.
‘Tink derom Willem, moarn bin ik tagelyk dyn heit en ek dyn mem’, zo wilde het verhaal volgens Durk van der Leest. Een anekdote die voorafging aan de Freule van 1983. Aan het woord is ‘gelegenheidscoach’ Willem Klaas Koopmans van het Freulepartuur van Sjirk de Wal uit Dronryp. In dat jaar plaatsvervanger van de toen vaste begeleider van het jongenspartuur van Sjirk de Wal die door omstandigheden niet mee kon naar de Freule.
Willem Tuinman was de grote man van het jongenspartuur dat verder bestond uit Tom Ringia en Gosse Smid. Tuinman had echter in de aanloop naar die Freule tijdens de partijen te veel oog en oor voor heit en mem Tuinman, en te weinig voor de vaste begeleider. In 2002 koestert Willem Klaas Koopmans in de Wis In nog altijd die winst op de Freule als een hoogtepunt. Humor en gezag verenigd in een man die een wagonlading aan vrijwilligerswerk achter zijn naam had staan.
Iedereen roemt tegenwoordig de jeugdopleiding in Dronryp en tot op de dag van vandaag speelt het dorp van Eise Eisinga een hoofdrol op de kaatsvelden van de jeugd. Maar bijna niemand weet waar de oorsprong lag van dat Rypster succes, en dat was Willem Klaas Koopmans die een begin maakte van het competitiekaatsen in Dronryp.
Koopmans was de zoon van een kruidenier in toen Menaldum die het dorp in 1964 verruilde voor Dronryp. Geen wereldreis dus, maar wel een verhuizing met grote gevolgen voor het kaatsleven in Dronryp. ‘Der wie gjin kompetysjekeatsen yn Dronryp en dat wie ik yn Menaam wol wend, mar it woe net yn Dronryp, sa waard der sein’, zo vertelde Koopmans in 2002. Dus stelde hij de vraag op de algemene ledenvergadering van Sjirk de Wal en het antwoord ‘Wat let dy om it te besykjen’ gaf Koopmans alle ruimte.
Samen met een toenmalig bestuurslid en een derde persoon werd de Commissie Competitiekaatsen opgericht met een tweetal spelregels als richtlijn: maandagavond als vaste avond en iedereen die 16 jaar of ouder was mocht meedoen. Het werd een wervingscampagne door eigen dorp en dat werd een succes. ‘En se kamen’. Ook mensen die geen lid waren en CFK’ers die kaatsten bij Advendo in Menaldum, maar ook in Dronryp wel een balletje wilden slaan. Ongewild was Koopmans zijn tijd dus bijna dertig jaar vooruit. Koopmans herinnerde zich later: ‘Dat wie dus de earste jûn al heibel want dit wie fansels net de bedoeling.’ En toen kwam de beslistheid van Koopmans boven: ‘Jim ha my frege it te regeljen, dan sil ik it regelje ek.’
Set der mar in karavan del, dan kinst dêr sliepe.
De kaatsers van de CFK wilden allemaal wel lid wilden worden van Sjirk de Wal, bijna dertig jaar eerder dus dan die beroemde fusie van 1994. Maar met dat eerste initiatief was het hek van de dam. De jeugd, de dames, allemaal wilden zij meedoen. Dit leidde tot de uitspraak van echtgenote Eke Wijnands: ‘Set der mar in karavan del, dan kinst dêr sliepe.’ Het kroost moest op tijd thuis zijn en de magnetron maakte overuren. ‘Wy wienen ien fan earsten yn Dronryp dy’t in magnetron hienen.’
Bijna twintig jaar later in 1983 werd Koopmans gevraagd door de KNKB voor de Technische Commissie (TC). Als secretaris, voor het schrijfwerk, maar Koopmans was een man van de praktijk en de TC van toen was heel actief en stond open voor vernieuwingen. Bijvoorbeeld de introductie van een verliezersronde, de invoering van de categorie ‘opstappers’ en natuurlijk later het grootste project van allemaal: het kaatskamp op Terschelling bij de Volkshogeschool. Tjisse Wallendal sloot een deal met Veerbootdienst Doeksen voor de overtocht en dat kaatskamp werd een groot succes.
Het is dan 1988. Durk van der Leest herinnert zich nog: ‘De eigen bydrage wie 150 gûne, mar dêr krigen je ek wat foar werom.’ Bijvoorbeeld kaatstrainingen Sake Saakstra, van Piet Jetze Faber en Tunno Schurer of een Wieb van Wieren. Kortom, de top van toen. ‘Wit noch dat Wiep op in freedtejûn de ‘swiep fan Wiep’ foardwaan soe, mar hy tocht doe te folle nei, it wie in automatisme wurden. Koopmans wie doe ek al altiten yn foar in grap. Hy fertelde op 31 maart dat elk de oare deis gratis in want op maat krije soe… Bin sels op 1 april berne, dus ik wist wol it ien en oar fan aprilgrappen.’
Volgens Van der Leest heeft schoonzoon André Tolsma al die grappen op papier gezet. Koopmans organiseerde ook de slotavond van de KNKB die de naam Utsetter meekreeg en werd gehouden in de Koornbeurs in Franeker. Toen Koopmans in 1997 besloot te stoppen, betekende dit ook het einde van de Utsetter die ooit de voltallige commissie van de PC zingend op het podium kreeg.
Toevallig was Durk van der Leest op het moment van bellen in het Limburgse Nuth. Ooit een plaats die op een andere wijze het leven van Koopmans kruiste. Want Nuth was de tegenstander in het toen populaire Stedenspel met Dick Passchier als presentator. Non-playing captain van de Stedenspelploeg van Menaldumadeel was Koopmans. Ze wisten de landelijke finale te halen tegen Nuth die overigens werd verloren. ‘Koopmans wie doe ferantwurdlik foar de seleksje’, zo weet Van der Leest nog.
Maar die andere finale in Wommels op de Freule tegen Arum in 1983 werd wel gewonnen. ‘Tink derom Willem, moarn bin ik tagelyk dyn heit en ek dyn mem’ was niet de enige uitspraak van Koopmans op die dag. Want hij zei ook nog tegen Willem Tuinman: ‘Moarn wol ik in Willem Tuinman sjen dy’t better, mar yn alle gefallen like goed is as Gerben Okkinga.’ Gerben Okkinga was toen de beste jongenskaatser en uiteraard zwaar favoriet. Dronryp zorgde er voor dat Okkinga nog een jaartje moest wachten op de Freulewinst. Voor Koopmans een hoogtepunt in zijn leven, die Freule. Als foto kreeg dat moment voor eeuwig een vaste plek op het dressoir.
‘Ik tink dat dêr myn krêft leit: ik kin minsken ynspirearje, nei in heger plan tille’, zo omschreef Koopmans zichzelf ooit. Een bescheiden man die velen de weg heeft gewezen naar het kaatsveld. Niet vergeten trouwens: een van de Rypster Freulewinnaars uit 2023 kwam even na de winst bij hem langs, evenals de PC-koning van de laatste jaren. Want om even zijn favoriete cabaretier Toon Hermans te citeren: vrijwilliger Willem Klaas Koopmans maakte voor veel kaatsers de grijze lucht weer blauw. Een ridder in de orde van vrijwilligers waar geen krans voor bestaat.
