Tekst: Rynk Bosma
Foto's artikel: Lieuwe Bosch.
De 122ste Freule kende op woensdag 7 augustus twee verwachte finalisten met KV Bolsward en KV de Twa Doarpen-DIOS uit Sexbierum-Pietersbierum. Jurre Reitsma, Silvan Elzinga en Tymen Bijlsma waren de namen in de shirts met de ‘pompeblêden’, Remco Post, Rindert Zijlstra en Nick van der Walt waren de jongens in de paars-witte shirts van het tweelingdorp. ‘Engel’ van dienst Elzinga sloeg de bal op 5-5 en 6-4 in de tribune en haalde zo de Villa van de Freule naar de Hanzestad.
Dat gebeurde al eerder in 2017. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat op basis van de cijfers over het gehele kaatsseizoen de namen van beide finalisten niet echt een verrassing waren. Twee verwachte finalisten dus die het in de eindstrijd vooral spannend maakten. Dat had de dag ook wel nodig want de jongensklassieker mocht bepaald geen aanspraak maken op enerverend, spectaculair of een andere ophemelende sportterm. Kortom de eindstrijd moest wel heel veel goedmaken.
En dat gebeurde ook met spanning als de hoofdrolspeler en dat vergoedt natuurlijk alles. Dan vergeef je de kaatsers de talrijke fouten aan de opslag en in het tussenspel. Want de druk van er staan voor zoveel publiek speelde natuurlijk ook een behoorlijke rol. Met name voor de ‘foarbêstopslagger’ Jurre Reitsma die een vernietigend snelle bal op het repertoire had. Maar dan moeten ze wel eerst tussen de lijnen natuurlijk: ,,De druk en de senuwen, ik hie it net mear yn bedwang yn de lêste partij’’, zo bekende hij na afloop.
In principe waren de hoofdrolspelers van die finale Elzinga voor Bolsward en Van der Walt voor Sexbierum-Pietersbierum. Met Elzinga niet alleen als meest gelukkige, maar hij was ook de reddende engel die al hozend het zinkende schip Bolsward drijvend hield. Van der Walt had het na afloop over minimaal drie momenten dat het karwei dat Freule heet afgemaakt diende te worden. Als je met 4-2 en 6-2, 4-3 en 6-2 en 4-4 en 6-2 voorstaat dan mag je dat getal van drie rustig verdubbelen.
Bedenk dan dat Sexbierum-Pietersbierum op de twee dagen die ‘generale’ worden genoemd op 3 en 4 augustus in Franeker en Witmarsum twee keer wisten te winnen, dan weet je dat de nederlaag als een mokerslag aankomt. ,,It docht sear, want it is myn lêste kear dat ik meidwaan mei’’, zo zei Van der Walt. Als sterker partuur weet je dat de strijd om het laatste eerst altijd een grote gok is. Als je sterker bent moet je het afmaken op 4-2 of 5-3 en niet op de dorpsbingo van een laatste eerst.
Want wat te denken van de opening van dat laatste eerst. Elzinga mocht aan de opslag beginnen, tegenstander Remco Post stond schuin rechts van hem en Elzinga sloeg de bal rechtstreeks tegen de arme Remco Post aan. Dan weet je ook hoe ver die opslagbal uit de richting was. Maar wel de bonus van ‘oan’, twee punten voor Elzinga. Het belonen van een foute slag, wie heeft deze spelregel bedacht? Je zou bijna denken de VAR. Het vervolg was een zitbal van diezelfde Elzinga. Kijk, dan heb je het over een ijzeren mentaliteit, mentaal van het gehalte ‘Tjisse 1.0’. Daarmee was de mentale koek nog niet op.
Jurre Reitsma is de naam en je komt uit Exmorra. Je staat al twee eersten te balkeren omdat je er geen bal in hebt. Vervanger Bijlsma mist vervolgens het perk twee keer en dat levert een 4-4 op. De ‘balkeerder’ mag het weer proberen en geeft een vernietigende zitbal tussen de lijnen. Een ‘Tjisse 2.0’. Want de kaats op 6-4 is groot. Natuurlijk zou Elzinga in het voorperk die bal niet krijgen, hij was bedoeld voor de man van de twee buitenslagen in het achterperk. Maar…,,Ik sprong omheech, want hy wie oan de hege kant, ik wie de bal ek even kwyt. Mar ik seach Nick op de grûn sakjen en doe wist ik dat hy boppe wie.’’
Eindigen met een bal op 5-5 en 6-4 in de tribune, op 4-2 en 6-6 bovenslaan, op 4-3 en 6-6 een zitbal afleveren, plak dan de vleugels van de reddende engel maar vast aan de beide schouders en fantaseer de rest er maar bij. Niet zo moeilijk als je kijkt naar de tengere Silvan met de krullende haren, broer van Yoram die in uitgerekend Sexbierum nog in de finale vrije formatie op de hoofdklas stond. Met zus Noa als verliezend finaliste op de Jong-Fammepartij in Mantgum
Onzichtbare vloek.
Want de kaatshistorie had in Wommels een lange arm. Denk aan één van de kanshebbers Sint-Annaparochie. Denk aan de onzichtbare vloek die er op de Freule rust op St Anne-Drie spul is út. Iwan Hiddinga, Eelco Meijer en Jelvin Kaper zijn de namen. Lollum-Waaksens is de kanariegele tegenstander in de derde omloop. Het wordt 5-5 en de geest van het grootste talent dat de Freule niet won waart rond. Sjoerd de Jong dus, een heersende jongenskaatser die de Freule niet wist te winnen.
De bingo van het laatste eerst. Op 5-5 en 2-2 hebben beide parturen een kaats voorbij geslagen. Hiddinga mist het perk en geeft een zitbal, 4-4. Hiddinga mist opnieuw, 6-4. Een kaats van nog geen halve meter. Risico dus, opslagbal valt kwaad achter perk. Kaper mag op de stand des doods van 5-5 en 6-6 uitslaan en richt te scheef. Einde avontuur richting prijzen. Tijd voor de lange arm van de geschiedenis en dan kom je uit op 1964.
Een finale tussen Easterlittens met Paulus Zijlstra, Arjen Toering en Romke Toering tegenover, jawel, Sint Annaparochie met Piet D. Keizer, Bote Groen en Flip Soolsma. Met een hoofdrol voor een keurmeester, en dan weet je het wel. Sterke man van Littens Romke Toering in het voorperk vanwege de opslag van Soolsma. Het wordt 3-3 en 6-6, het fameuze zevende eerst. Met Romke Toering aan de opslag. ‘Buiten, zo juichte het Bildtse perk. In besliste de keurmeester’, aldus de krant. Onder ons uit Littens loopt uit naar 5-3, Soolsma zorgt voor 5-4 en dan volgt er opnieuw een volgens de krant ‘dubieuze beslissing’ in het nadeel van de Bilkerts. Romke Toering maakt het aan de opslag af. Bolsward werd overigens toen derde.
Waarom deze details van een finale van 60 jaar geleden? Omdat dit de indirecte aanleiding was om op de zevende woensdag in juli de Revanche Freulepartij te houden in Jellum-Beers. Directe reden was uiteraard het sneue verlies van Jellum-Beers tegen de latere winnaars. Altijd op een woensdag, dit jaar echter is editie 60 op zaterdag 10 augustus in Jellum. Een partij voor jongens in de schaduw van grote broer Freule die wel wat reclame kan gebruiken.
Winnaars en cijfers
Terug naar de grote broer Freule. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de 122ste Freule een beetje bleekjes afstak bij de voorgaande edities. De finale moest welbeschouwd de dag redden. Bolsward met uiteraard Lammert Leeuwen als leider won voor het laatst in 2017 de Freule. Voor het tweelingdorp Sexbierum-Pietersbierum was dat in 2011.
Prijswinnaars Freule: 1. Bolsward, (Jurre Reitsma, Silvan Elzinga en Tymen Bijlsma); 2. Sexbierum/Pietersbierum, (Remco Post, Rindert Zijlstra en Nick van der Walt); 3. Wommels, (Sietse Jellema, Johan Gaastra en Milan van der Weg);
4. Lollum/Waaxens, (Watze Anne Postma, Harmen Jacob Postma en Hidde Jorritsma); Dronryp, (Dennis Bilda, Jurre Dijkstra en Jort de Kroon); Minnertsga, (Lasse Boomsma, Siete Wassenaar en Teije Ties Kingma)
Cijfers Freule 122
Eerste omloop: 1. Sneek – 2. Wommels 2-5 en 4-6; 3. Hurdegaryp – 4. Itens 5-0 en 6-4; 5. Marsum – 6. Anjum 5-4 en 6-6; 7. Sexbierum-Pietersbierum – 8. Achlum 5-4 en 6-4; 9. Blije -10. Oudebildtzijl 5-4 en 6-0; 11. Exmorra – 12. Arum 2-5 en 2-6; 13. Reahûs-Turns – 14. Lollum-Waaksens 0-5 en 4-6; 15. Reduzum – 16. Stiens 5-5 en 6-6; 17. Sint Annaparochie – 18. Tzum 5-2 en 6-4; 19. Spannum – 20. Harlingen 1-5 en 2-6; 21. Bitgum – Hommerts-Jutryp 5-3 en 6-4; 23. Damwâld – 24. Winsum 5-2 en 6-0; 25. Dronryp - 26. Húns-Lúns 5-4 en 6-2; 27. Franeker – 28. Bolsward 0-5 en 6-6; 29. Grou – 30. Makkum 2-5 en 2-6; 31. Mantgum – 32. Zweins 4-5 en 6-6; 33. Baard – 34. Leeuwarden 5-1 en 6-6; 35. Easterlittens – 36. Minnertsga 1-5 en 0-6; 37. Folsgare – 38. Dokkum 5-0 en 6-4; 39. Moarre-Ljussens – 40. Heerenveen 3-5 en 6-6; 41. Witmarsum staand nummer.
Tweede omloop: 41. Witmarsum - 2. Wommels 4-5 en 6-6; 3. Hurdegaryp - 5. Marsum 1-5 en 4-6; 7. Sexbierum-Pietersbierum - 9. Blije 5-2 en 6-4; 12. Arum - 14. Lollum-Waaksens 3-5 en 2-6; 15. Reduzum - 17. Sint Annaparochie 3-5 en 2-6; 20. Harlingen - 21. Bitgum 5-3 en 6-2; 23. Damwâld - 25. Dronryp 4-5 en 0-6; 28. Bolsward - 30. Makkum 5-3 en 6-4; 32. Zweins - 33. Baard 5-5 en 4-6; 36. Minnertsga - 37. Folsgare 5-3 en 6-6; 40. Heerenveen staand nummer.
Derde omloop: 40. Heerenveen - 2. Wommels 3-5 en 0-6; 5. Marsum - 7. Sexbierum-Pietersbierum ; 14. Lollum-Waaksens - 17. Sint Annaparochie 5-5 en 6-6 (Lollum-Waaksens wint); 20. Harlingen - 25. Dronryp 3-5 en 2-6; 28. Bolsward - 33. Baard 5-1 en 6-2; 36. Minnertsga staand nummer.
Vierde omloop: 36. Minnertsga - 2. Wommels 3-5 en 2-6; 7. Sexbierum-Pietersbierum - 14. Lollum-Waaksens 5-1 en 6-0; 25. Dronryp – 28. Bolsward 3-5 en 2-6.
Halve finale: 2. Wommels - 7. Sexbierum-Pietersbierum 0-5 en 4-6; 28. Bolsward staand nummer.
Finale: 28. Bolsward - 7. Sexbierum-Pietersbierum 5-5 en 6-4.
Foto albums
Hieronder vindt u de albums van de verschillende fotografen
Lieuwe Bosch: klik HIER
Henk Bootsma: klik HIER
Romy Postma: klik HIER
Willem R Miedema: klik HIER
