Tekst: Rynk Bosma
‘Wolkom by it keatsen’ zo heet de voorstelling die op 2 en 3 juni in de Koornbeurs in Franeker wordt opgevoerd. Dit ter gelegenheid van het jubileumjaar 2022 waarin de KNKB 125 jaar bestaat. Op vrijdag 20 mei startte de kaartverkoop van een multimediale voorstelling met muziek en film die het toen van Willem Westra en het nu van de fictieve Dieuwke Goudsmid met een knipoog verbindt.
Je zou in historisch opzicht kunnen zeggen dat Kleio theatraal knipoogt naar het kaatsen. Kleio is van oudsher een van de negen muzen uit de Griekse mythologie. De naam betekent de ‘verkondigende’ die de geschiedschrijving dient met gezang en vertelling. In het geval van ‘Wolkom by it keatsen’ zeer toepasselijk omdat de muziek van het combo John Boonstra, Wim Beckers, Rinnert Tolsma en Pieter de Boer een belangrijke rol speelt. Diverse keren als intermezzo tussen de dialoog op het toneel en de gefilmde beelden die tijdens de voorstelling het verhaal moeten illustreren en vooral kracht bijzetten.
Kortom het is een multimediale, heel moderne voorstelling die muziek, film en theater combineert en de fantasie van de terugkeer van Willem Westra niet schuwt. Spelen met geschiedenis op een manier waar niets onmogelijk is en alles in dienst van het vertellen van een beeldend verhaal van het kaatsen. Snel, flitsend en afwisselend, zo zegt schrijver en regisseur Lieuwe Tolsma uit Arum. De formule en de geest van de tijd van nu.
Het verhaal neemt je mee in de tijd waarin het allemaal begon voor de toen nog niet koninklijke kaatsbond. Willem Westra die vanuit de coulissen van de eeuwigheid aanschuift bij presentatrice Dieuwke Goudsmid als het gezicht van nu. Zij is een gemengde samenstelling van al die presentatrices van de grote shows op televisie en zij parodieert op prachtige wijze de vluchtigheid en de oppervlakkigheid van nu.
‘Wolkom by it keatsen’ werd twee jaar geleden geschreven als ‘iepenloftspul’ ter gelegenheid van het jubileumjaar van kaatsvereniging Willem Westra uit Arum. De corona en de gevolgen van die corona zorgden er voor dat het een jaar werd uitgesteld met als titel ‘125 jaar plus 1’. ,,Mar wy koenen pas yn juny 2021 wer repetearje dus doe ha wy besletten fan iepenloft nei ûnderdak te gean. Ik ha it ferhaal wat omgoaid mei wat minder akteurs en doe koe it yn oktober of novimber dochs noch wurde.’’
Uiteraard zag de oud-Arumer Wigle Sinnema de op Arum gerichte theatervoorstelling ook en hij dacht toen nog als voorzitter van de KNKB onmiddellijk: ,,Dit soe ek sa mar kinne foar de KNKB yn it jubileumjier.’’ Een voor de hand liggende gedachte omdat de Arumer Willem Westra een van de mede-oprichters was van de Nederlandsche Kaats Bond (NKB). Dus er was weer werk aan de winkel voor regisseur en schrijver Lieuwe Tolsma.
Tolsma: ,,Net alles hoegde oan de kant. Der sieten twa ferhaallijnen yn, de iene wie rjochte op de skiednis, de oare wie rjochte op Arum en Arumers. De iene ferhaallijn moast oan ‘e kant.’’ De Arumer historie werd vervangen door een verhaal die de geschiedenis van het kaatsen wil laten zien. Tolsma: ,,Wy begjinne mei it liet fan Wim Beckers en dat hie Beckers al skreaun doe’t Arum hûndert jier bestie.’’ Maar Sinnema wijst ook op het nieuwe, ietwat melancholieke lied ‘Alles oan ‘e hang’ dat Beckers speciaal voor deze voorstelling heeft geschreven. Sinnema: ,,Dat liet rekket my.’’
Tolsma speelde ooit als acteur in Jorwerd, onder andere de hoofdrol in de Friese versie van de Klokkenluider van de Notre Dame en vertelt dat het regisseren er pas later is bij gekomen. ,,Wy boartsje mei de tiid, de oankundiging fan Willem Westra bart mei de tekst the one and only one sa’t dat ek yn talkshows en oare showprogramma’s giet.’’ Het uitgangspunt is laagdrempelig zonder af te dalen tot het niveau van theater voor beginners.
Het moet flitsend, afwisselend en vol vaart zitten. Waarbij de multimediale mogelijkheden optimaal worden benut. Willem Westra vraagt bijvoorbeeld aan Dieuwke of zij wel weet hoe het kaatsen in Friesland is gekomen waarop het ‘kakelende’ antwoord is ‘Nee, miskien mei Post.nl?’ Deze dialoog wordt aangevuld met een kort filmpje waarop je ziet hoe arbeiders van elders rond 1500 op het Bildt arriveerden en toen dat merkwaardige spelletje meenamen.
Of het filmpje van de Belgen die op it Sjûkelân aankomen als illustratie van de invloed die de Eerste Wereldoorlog op het Friese kaatsen had. Met onder andere een rol voor Chris Wassenaar en ook Tunno Schurer ontbreekt niet. Het multimediale deel wordt verzorgd door Tieme Tolsma in samenwerking met Wybo Smids. Tieme is de oudste zoon van Lieuwe en hij volgt een opleiding in die richting. Samen met Wybo Smids van Studio Smids uit Weidum zijn zij ook verantwoordelijk voor het licht en het geluid.
De voorstelling ‘Wolkom by it keatsen’ wil geen volledig historisch verhaal vertellen maar pikt er lichtvoetig bepaalde elementen uit. Bijvoorbeeld het jongenskaatsen, het dameskaatsen, de strijd om kaatsers uit die lange onderbroeken van toen te krijgen, het verhaal van de uitvinder van de telegraaf in 1855, wagenmaker Anne Buwalda Kuipers. En natuurlijk mag de kennisquiz ook niet ontbreken.
Kaarten voor de voorstellingen op donderdag 2 juni en vrijdag 3 juni in de Koornbeurs in Franeker zijn te bestellen via deze link
.png)
